آب و صابون در کنار قرنطینه، پوشیدن ماسک و فاصله‌گیری اجتماعی، نقشی مهم در مبارزه علیه بیماری کووید-۱۹ ایفا می‌کنند، هر چند این نقش به راحتی می‌تواند فراموش می‌شود.
این کاری است که بسیاری از ما چندین بار در روز به شکلی غریزی انجام می‌دهیم. درست مثل این که در حافظه‌مان ثبت شده باشد. اما هیچوقت به اندازه ۶ ماه گذشته به این کار اهمیت داده نشده است.
در میان انواع و اقسام سلاح‌های مبارزه با ویروس کرونا- از ماسک گرفته تا قرنطینه خانگی و فاصله‌گیری اجتماعی- یک راهکار به طور خاص قابلیت نادیده گرفته شدن دارد و آن هم شست و شوی دست‌هاست.
از زمانی که ظهور ویروس کرونا جهان را با وضعیتی اضطراری در زمینه بهداشت عمومی روبرو کرد، سازمان‌های بهداشتی آگاهی‌رسانی در مورد راه‌های محافظت در برابر آن را آغاز کردند. شستن دست‌ها با صابون و آب گرم برای دست کم ۲۰ ثانیه، یکی از توصیه‌هایی بود که هر روز در اطلاعیه‌ها، آگهی‌ها و گفت‌وگو با کارشناسان تکرار می‌شد.
توماس گیلبرت، استاد شیمی و زیست‌شناسی شیمیایی دانشگاه نورت‌ایسترن در شهر بوستون ایالت ماساچوست می‌گوید، هیچ چیز به اندازه یک صابون ارزان‌قیمت و آب‌گرم نمی‌تواند ساختار شیمیایی ویروس کرونا را از هم بگسلد.
او می‌گوید: “این ویروس‌ها دارای غشایی هستند که ذرات ژنتیکی را احاطه کرده و به دلیل چرب و روغنی بودن غشا لیپیدی نام گرفته است. این ساختاری است که آب و صابون آن را خنثی می‌کند.” با حل شدن این “لفاف” بیرونی، ساختار ویروس در هم می‌شکند و ماده ژنتیکی تک‌رشته‌ای (RNA) که با ربودن سلول‌های بدن انسان ویروس را تکثیر می‌کند، از میان برداشته و نابود می‌شود.
گیلبرت می‌گوید: “هنوز چیزی در مورد کوتاه کردن زمان شست‌و‌شوی دست‌ها نشنیده‌ام. کاری که باید انجام دهید این است که صابون را به دستان خیس خود بمالید و به اندازه کافی کف درست کنید. بعد دستان‌تان را به مدت ۲۰ ثانیه بشویید و همه نقاط را پوشش دهید.”
گیلبرت می‌گوید با این کار زمان لازم برای واکنش شیمیایی میان صابون و غشا لیپیدی را فراهم می‌کنید. “این کار مزیت‌های دیگری هم دارد و به صابون اجازه می‌دهد به طور کامل از شر ماده ژنتیکی ویروس خلاص شود.” گیلبرت همچنین می‌گوید آب گرم روند مبارزه با ویروس را “کمی سریع‌تر” می‌کند.
مارتین ماکیلیس، استاد علم مولکولی در دانشگاه کنت بریتانیا می‌گوید آب به تنهایی برای از کار انداختن ویروس کافی نیست. او می‌گوید: “اگر موقع آشپزی به انگشت‌تان روغن زیتون مالیده شود، به سختی می‌توانید با آب خالی از شر آن خلاص شوید. شما صابون لازم دارید. ” در مورد ویروس کرونا هم به همین شکل به صابون نیاز داریم تا “با از بین بردن غشا لیپیدی، کل ویروس را غیرفعال کند.”
استفاده از ژل‌های ضدعفونی کننده – چه به صورت بطری‌های کوچکی قابل حمل و چه در قالب ایستگاه‌های کنار در میخانه‌ها و سوپرمارکت‌ها که از مردم خواسته می‌شود قبل از ورود دست خود را به آن آغشته کنند – تا اندازه‌ای از میزان توجه به شست و شوی دست‌ها کاسته است.
گیلبرت می‌گوید: “این چیزها برای زمانی خوب است که به سینک دست‌شویی، صابون و آب دسترسی نداریم. من همیشه آب و صابون را به ژل ضدعفونی کننده دست ترجیح می‌دهم.”
